Trung tâm Lưu trữ Quốc gia về Xuất bản và Văn hóa Trung Quốc / THAD

Nội dung chính

📍 Bắc Kinh, Trung Quốc
👷 Đơn vị thiết kế: THAD
📐 Diện tích xây dựng: 99.500 m²
📸 Nhiếp ảnh: IX-Miles Lab
🗓 Hoàn thành: 2022

Vị trí giao thoa giữa núi và đồng bằng, nơi khởi đầu một kỳ quan văn hóa

Nằm ở phía bắc thủ đô Bắc Kinh – nơi giao nhau giữa vùng đồng bằng và đồi núi thấp, khu đất trước đây là một mỏ đá bị bỏ hoang. Nay, nhờ công tác phục hồi sinh thái và quy hoạch hài hòa, nơi đây đã trở thành một “chốn tiên cảnh yên bình” – là vị trí của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia về Xuất bản và Văn hóa.

Vào tháng 4 năm 2019, đơn vị thiết kế THAD, dẫn đầu bởi kiến trúc sư Zhuang Weimin (Viện sĩ Viện Kỹ thuật Trung Quốc), được mời tham gia thiết kế công trình này. Sau 3 vòng tuyển chọn cạnh tranh với các viện và trường đại học hàng đầu Trung Quốc, THAD đã giành chiến thắng.

Ẩn mình trong núi – Nơi di sản được gìn giữ cho mai sau

Công trình nằm trong thung lũng được bao bọc bởi núi ở ba phía, có diện tích tổng thể 16,84 ha (trong đó 9,69 ha là đất xây dựng và 7,15 ha là vành đai cây xanh). Lấy cảm hứng từ kiến trúc truyền thống và văn hóa lưu trữ sách vở, chủ đề thiết kế là: “Ẩn mình trong núi – Di sản lưu truyền hậu thế”.

Kiến trúc nơi đây tìm kiếm sự hòa hợp giữa núi – nước, quá khứ – hiện tại, tự nhiên – nhân văn. Một không gian lưu giữ tinh hoa hàng nghìn năm lịch sử, vừa mang tính biểu tượng, vừa hòa quyện với cảnh quan thiên nhiên.

Kiến trúc gắn kết tự nhiên, phục hồi sinh thái mỏ đá cũ

THAD tôn trọng địa hình tự nhiên và khôi phục hệ sinh thái khu mỏ đá bằng cách xử lý các sườn núi bằng lưới thép, bu lông chống sạt lở, trồng lại cỏ và dây leo phủ xanh.

Các công trình phụ như đường dạo, vọng lâu, đài quan sát được bổ sung để tạo nên một cảnh quan núi đậm chất văn hóa. Hệ thống thoát nước mưa được bố trí hai bên, vừa chống lũ, vừa tạo dòng chảy vào các khu vườn, tạo nên cảnh quan “núi ôm nước, nước ôm nhà”.

Tự hào văn hóa dân tộc – Thể hiện bản sắc Trung Hoa

Là nơi lưu giữ ký ức dân tộc và phục vụ giao lưu văn hóa quốc tế, trung tâm được thiết kế theo mô thức nhà truyền thống Trung Hoa với trục trung tâm, bố cục đối xứng, biểu đạt tinh thần hài hòa, trang nghiêm và uy nghi.

Ba tòa nhà lớn – dành cho triển lãm, giao lưu và lưu trữ – được sắp xếp theo thứ tự từ công cộng đến riêng tư, tạo nên trải nghiệm không gian có chiều sâu và tầng lớp. Kỹ thuật “mượn cảnh” từ vườn cổ truyền cũng được áp dụng khéo léo, đưa cảnh núi non vào trong khung cảnh công trình.

Tinh thần thời đại – Gắn kết thiên nhiên và con người

Thay vì tạo một công trình đồ sộ kiểu đài tưởng niệm, THAD chọn thiết kế các khối nhà thấp tầng, phân tán, kết nối với các khu vườn truyền thống, tôn trọng thiên nhiên và thân thiện với con người.

Sử dụng vật liệu hiện đại như kính và kim loại thay cho hệ cột truyền thống, công trình vừa mang vẻ đẹp đương đại, vừa giữ lại sự thanh tao, nghiêm trang và trang nhã của kiến trúc cổ Trung Hoa.

Mặt đứng bao gồm 3 phần điển hình: chân tường ốp đá đỏ, tường ốp đá granite vàng nhạt và mái ngói xám đen. Một số điểm nhấn như mái hiên, diềm mái được trang trí bằng inox màu đồng, gợi cảm giác sang trọng bền bỉ theo thời gian.

Chiến lược thiết kế thực tiễn – Vững chắc, bền vững và thẩm mỹ

Tập trung vào chức năng bảo quản tư liệu, tất cả các không gian lưu trữ được liên kết thành một thể thống nhất, đảm bảo quá trình vận hành trơn tru, đáp ứng tiêu chuẩn cao về chống ẩm, chống thấm, chống động đất, an ninh, và phòng thủ dân sự.

Hệ thống điều hòa được phân vùng linh hoạt, điều chỉnh nhiệt độ – độ ẩm phù hợp cho từng loại tài liệu. Ngoài ra còn có hệ thống đèn UV thấp, thiết bị cảm biến rò nước, hệ thống giám sát môi trường tự động giúp tối ưu điều kiện lưu trữ và trưng bày.

Bố cục văn hóa – Trục trung tâm và ba tòa nhà chủ đạo

Toàn bộ không gian công cộng được triển khai dọc theo trục trung tâm, bao gồm:

🔸 Tòa Văn Hưng (Wenxing Building) – sảnh chính và nơi trưng bày mở đầu. Tranh tường chủ đề núi non thể hiện chiều sâu văn hóa Trung Hoa. Trưng bày các triển lãm về thủ công, tem và tiền tệ.

🔸 Tòa Văn Hoa (Wenhua Hall) – trung tâm triển lãm chính. Tầng 1 là “Tư liệu phục hưng dân tộc Trung Hoa”, tầng 2 là “Nguồn gốc văn minh Trung Hoa”. Điểm nhấn là “Thư phòng quốc gia” cao 13m, diện tích 1.350m² với hơn 30.000 đầu sách kinh điển, được bài trí giữa trần bát giác mô phỏng bản đồ thiên văn khắc đá triều Tống.

🔸 Tòa Văn Hàn (Wenhan Pavilion) – nơi trưng bày chuyên đề về “Tinh hoa chân lý – Văn kiện kinh điển của Chủ nghĩa Mác tại Trung Quốc”. Kiến trúc ba tầng, không gian trung tâm bát giác cao tầng, bao quanh là tủ sách. Các bản sao kích thước thật của Tứ Khố Toàn Thư, Vĩnh Lạc Đại Điển, Cổ Kim Đồ Thư Tập Thành… được bài trí như một “lầu tàng thư” tráng lệ.

Khu hành lang văn hóa được chia làm 2 phần: bên ngoài là các công trình kỹ thuật và thoát hiểm; bên trong là không gian triển lãm tranh thư pháp, hội họa được thể hiện qua tranh sứ, phù điêu đá, tôn vinh lịch sử lâu đời của văn hóa Trung Hoa.

Học từ lịch sử – Truyền lại cho mai sau

Dựa trên cấu trúc truyền thống, kết hợp kỹ thuật hiện đại, công trình trở thành biểu tượng văn hóa mới mang đậm bản sắc Trung Hoa, là nơi lưu trữ, trưng bày, nghiên cứu và giao lưu tư liệu quốc gia. Nó chính là “kho hạt giống văn hóa Trung Hoa” – món quà văn hiến dành cho thế hệ tương lai.